Нарыу ва уласнай бIблiятэцы
Арлоу Ул. Таямнiцы Полацкай гiсторыi.- Мн.: Полымя, 2002.
Каля вёскi Свяцiца на беразе полацкага возера Янова вам i сёння пакажуць пагорак Валатоуку. Разам з урочышчам Камянi, што паблiзу вёскi Бiкульнiчы на тым самым возеры, Валатоука уваходзiла у комплекс тыпу Стоунхендж. дзе у паганскiя часы тутэйшыя жыхары святкавалi улетку сонцастаянне. Тут, за дваццаць кiламетрау на поудзень ад Полацка, велiзарныя валуны складаюць геаметрычную фигуру, якая дакладна арыентаваная па напрамках свету i cвaiмi контурамi нагадвае лiтару «П». Аутар кнiгi «Мауклiвыя сведкi мiнуушчыны» (Мiнск, 1992) беларускi геолаг i краязнавец Эрнст Ляукоу, якi даследавау культавыя камянi, вызначыу: валуны у гэтай мясцiне размешчаныя такiм чынам, што, стоячы у цэнтры фiгуры, старажытны астраном только раз на год мог убачыць, як сонца сядае дакладна за Валатоукаю. Гэта значыла, што ноч будзе найкарацейшаю, а наступны дзень—найдаужэйшым.
3 нагоды сонцастаяння продкi запальвалi на Валатоуцы вогнiшча у гонар Купалы. Пазней да купальскiх iгрышчау хрысцiянскiя мiciянеры прымяркуюць свята нараджэння Яна Хрысцiцеля, або Янау дзень, што святкуецца паводле грыгарыянскага календара 24 чэрвеня. Адсюль цалкам лагiчна будзе вывесцi паходжанне назвы возера, над якiм у купальскую ноч i у наш час загараюцца вогнiшчы.
Яшчэ адну старажытную «абсерваторыю» палачан сення можна пабачыць на возеры Дрысвяты за колькi кiламетрау ад аднайменнай вески ва урочышчы Другая Камянiца. На паверхнi цэнтральнага, амаль трохметровага ружавата-шэрага валуна захавалася паглыбленне—ахвярнiк. Вакол з поудня i захаду пауколам ляжаць меншыя камянi-арыенцiры, з дапамогаю якiх продкi вызначалi паганскiя святы i днi, спрыяльныя для пачатку сельскагаспадарчых работ.